ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ "ΑΤΣΠΑ" ΣΤΗ ΣΚΑΛΑ ΜΑΡΙΩΝ ΤΗΣ ΘΑΣΟΥ.

   Για πολλά χρόνια οι κάτοικοι της Θάσου και πιο συγκεκριμένα των Μαριών, γνώριζαν πως στην χερσόνησο του Ατσπά στην Σκάλα υπάρχουν διάφορες σπηλιές. Μάλιστα για τη μια εξ αυτών την μεγαλύτερη, η ΙΗ Εφορία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (ΕΠΚΑ) είχε διαπιστώσει πως πρόκειται για ένα σπήλαιο με μεγάλη αξία και είχε κρίνει πως έπρεπε να σφραγιστεί πράγμα φυσικά που έγινε.

   Τον Απρίλιο του 2006 πραγματοποιήθηκε αυτοψία από κλιμάκιο της Εφορίας, που βρήκε παραβιασμένη την είσοδο του σπηλαίου. Παρ’ όλα αυτά όμως οι ειδικοί του κλιμακίου διαπίστωσαν πως υπήρξε εντός αυτού εκτεταμένη χρήση κατά τους προϊστορικούς χρόνους. Τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου πραγματοποιήθηκε και δεύτερη αυτοψία που είχε διάρκεια 5 μέρες και είχε αποκλειστική αιτία την εξερεύνηση του σπηλαίου αυτού, την χαρτογράφηση και την φωτογράφησή του, όπως επίσης και μια πρώτη προσέγγιση των γεωλογικών, σπηλαιολογικών και αρχαιολογικών δεδομένων. Εκεί διαπιστώθηκαν και κάποιες ζημιές από λαθροθήρες, που έψαχναν ίσως για χρυσό. 

   Σύμφωνα λοιπόν με τους ειδικούς, πρόκειται για ένα ευμέγεθες σπήλαιο, η είσοδος του οποίου είναι πολύ στενή και βρίσκεται στο βόρειο πρανές του λόφου Ατσπά σε υψόμετρο 30μ. Το σπήλαιο διανοίγεται σε συμπαγή όγκο μαρμάρων. Οι διαστάσεις του εξερευνημένου τμήματος είναι: 80 μέτρα μέγιστο μήκος, 55 μέτρα  μέγιστο πλάτος και 22 μέτρα μέγιστο ύψος. Αποτελείται από τις δύο κύριες αίθουσες, που περιστοιχίζονται από δαιδαλώδεις διαδρόμους, οριζόντιους ή επικλινείς, καθώς και βαραθρώδη περάσματα, που στο κατώτερο επίπεδο του σπηλαίου καταλήγουν σε ποικίλων διαστάσεων αίθουσες και υδατοσυλλογές. Η εγκατάσταση χρονολογείται στην Τελική Νεολιθική εποχή και πρώιμη εποχή του Χαλκού (2500 χρόνια π.Χ).

   Κατά την εξερεύνηση του σπηλαίου διαπιστώθηκε εκτεταμένη χρήση του κατά τους προϊστορικούς χρόνους. Στο μεγαλύτερο τμήμα του σπηλαίου εντοπίστηκαν πολλές ξερολιθιές, πάχους 0,50 μέτρου και ύψους έως και 3 μέτρων, που διαμορφώνουν χώρους ποικίλων κατόψεων και αδιευκρίνιστης προς το παρόν χρήσης. Σε όλη την έκταση του σπηλαίου εντοπίζονται θραύσματα αγγείων, υπολείμματα διατροφής, όπως οστά και όστρακα, καθώς επίσης και εξαρτήματα εργασίας όπως λίθινα, πήλινα και οστέινα εργαλεία και σκεύη. Κατά τόπους διακρίνονται τμήματα συμπαγούς πηλοχώματος, πιθανά κατάλοιπα τοίχων ή δαπέδων και υπολείμματα από φωτιές. Φυσικά στον διάκοσμό του υπάρχουν σταλακτίτες και σταλαγμίτες, που σε αρκετά σημεία δημιουργούν «μανιτάρια».

   Ο πολιτιστικός σύλλογος των Μαριών «Γέννα» έχει παρουσιάσει το σπήλαιο στο φετινό του ημερολόγιο, μια και θεωρεί πως είναι μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για την προβολή της περιοχής, αλλά και όλης της Θάσου. Τα μέλη του πιστεύουν ακράδαντα πως το σημαντικό αυτό μνημείο πρέπει να αντιμετωπιστεί με εξαιρετικό σεβασμό και προσοχή. Πριν από οποιαδήποτε παρέμβαση στο εσωτερικό του, θα πρέπει να γίνει λεπτομερής τρισδιάστατη αποτύπωσή του με ψηφιακό σκάνερ, η οποία θα διασώσει την εικόνα του σπηλαίου, θα επιτρέπει την διενέργεια μετρήσεων και παρατηρήσεων, ενώ θα είναι δυνατή και η παρουσίασή του στο ευρύ κοινό. Ήδη η Εφορία έχει εκπονήσει τις προδιαγραφές ενός τέτοιου έργου και αναμένει την υποβολή οικονομικών προσφορών για την εκτέλεσή του. Και φυσικά πριν οι διάφοροι λαθροθήρες το καταστρέψουν κι άλλο.