Τετάρτη 8 Ιανουαρίου 2014

ΑΡΧΑΙΑ ΕΓΝΑΤΙΑ (VIA ΕΓΝΑΤΙΑ). ΕΝΑ ΜΝΗΜΕΙΟ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΗ ΠΡΟΣΟΧΗ

   Τρία μνημεία έχει να δείξει η Καβάλα στους επισκέπτες της. Τρία μνημεία που την σηματοδοτούν και που θα έπρεπε να είναι συντηρημένα και προσβάσιμα από όλους, ενώ θα μπορούσαμε να έχουμε από αυτά και έσοδα, όπως γίνετε σε όλα τα κράτη του κόσμου. Τις Καμάρες, το Κάστρο και την Αρχαία Εγνατία οδό. Οι Καμάρες με μια γενναία συντήρηση που κράτησε σχεδόν 15 χρόνια βρίσκονται σε αρκετά καλή κατάσταση και δίκαια είναι το σύμβολο της Καβάλας. Το Κάστρο το οποίο είναι από τα πιο ολοκληρωμένα κάστρα στην Ελλάδα, αυτή την στιγμή συντηρείται και φέρνει έσοδα στον δήμο. Και φυσικά η Αρχαία Εγνατία οδός, την οποία όμως την έχουμε παραπεταμένη, αν και διατηρούμε ένα από τα μεγαλύτερα κομμάτια της. Βέβαια κάποιοι υποστηρίζουν ότι το κομμάτι που έχουμε στην Καβάλα ίσως να είναι μεταγενέστερο, όμως πρόκειται κι εδώ για ένα ιστορικό στοιχείο της περιοχής μας το οποίο πρέπει να αναδείξουμε. Αυτό το μνημείο επισκεφτήκαμε για ακόμη μια φορά και διαπιστώσαμε ότι ενώ έχουν περάσει εκατομμύρια ευρώ από κοινοτικά προγράμματα, δεν καταφέραμε να το προστατεύσουμε και να το αναδείξουμε όπως θα έπρεπε. Ας γνωρίσουμε όμως καλύτερα την Αρχαία Εγνατία οδό.

ΑΡΧΑΙΑ ΕΓΝΑΤΙΑ (VIA ΕΓΝΑΤΙΑ) 


   Ήταν ο μεγαλύτερος στρατιωτικός και εμπορικός δρόμος των ρωμαϊκών χρόνων, που ένωνε την Ανατολή με την Δύση. Διέσχιζε τη Βαλκανική χερσόνησο από την ανατολική Αδριατική ως τα Κύψελα, περνώντας από την Επίδαμνο (Δυρράχιο), Λυχνιδό (Οχρίδα), Ηράκλεια, Βεύη, Πέλλα, Θεσσαλονίκη, Αμφίπολη, Φιλίππους, Τόπειρο, Μαξιμιανούπολη και Τραιανούπολη. Ουσιαστικά συνέδεε την Ιταλία με την Ασία. Η κατασκευή της άρχισε περίπου το 146 π.Χ. και είχε μήκος 4.280 στάδια (αρχαία μονάδα μέτρησης μήκους ίση περίπου με 192 μέτρα). Το ελάχιστο πλάτος της ήταν 10 ρωμαϊκοί πόδες (περίπου 3 μέτρα) το οποίο μεγάλωνε όταν διερχόταν μέσα από μεγάλες πόλεις και ξεπερνούσε τα 5 μέτρα. Με αυτό το έργο οι Ρωμαίοι πέτυχαν τον απόλυτο έλεγχο της Μακεδονίας, όπως αναφέρουν ιστορικά στοιχεία. Αργότερα επεκτάθηκε μέχρι την Κωνσταντινούπολη. Η via Εγνατία υπήρξε μία ευρωπαϊκών προδιαγραφών οδός. 

   Οδόστρωμα, σηματοδότηση, κατασκευή στρατοπέδων, σταθμών και αλλαγών ίππων, γέφυρες, είσοδοι σε πόλεις και εσωτερικές διαδρομές, εμφάνιζαν μία μεγάλη ομοιογένεια, είτε επρόκειτο για δρόμο στην Βρετανία, είτε στην Ιταλία, είτε στην Ισπανία ή στην Ελλάδα. Η κατασκευή της ήταν σύμφωνη με τις προδιαγραφές των άλλων οδών και μπορεί να συνοψιστεί στο χωρίο του Στράβωνα, κατά το οποίο οι Ρωμαίοι «έκοβαν λόφους και δημιουργούσαν ήπιες οδικές κλίσεις, προκειμένου να διέρχονται με ευκολία οι αρμάμαξες», δηλαδή τα βαριά μεταφορικά μέσα της εποχής. Ουσιαστικά αποτέλεσε για πάνω από 2.000 χρόνια τον πρώτο οδικό άξονα όπως νοείται στις μέρες που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην τύχη της Ρώμης και όλων των άλλων δυνάμεων που κυριάρχησαν στα Βαλκάνια. Ακόμα και πριν την κατασκευή της κατά την διάρκεια των πολέμων μεταξύ Μακεδόνων και Περσών ακολουθήθηκε πορεία παραπλήσια με την τελική πορεία της Εγνατίας Οδού.


Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΓΝΑΤΙΑ ΣΗΜΕΡΑ

   Έτσι δημιουργήθηκε η Εγνατία οδός, μέρος της οποίας περνούσε μέσα από την Καβάλα (Νεάπολη τότε) και σώζετε μέχρι σήμερα. Ξεκινάει από το τέρμα των λεωφορείων του Βύρωνα όπου «παντρεύεται» με τσιμέντο και άσφαλτο και φτάνει σχεδόν στον ναό του Απ. Σίλα. Διακόπτεται για λίγο και συνεχίζει μέχρι τον Σταυρό στον Αμυγδαλεώνα. Το καλύτερα συντηρημένο κομμάτι είναι το πρώτο. Ο δήμος Καβάλας επί διοικήσεως Στάθη Εριφυλλίδη με μια αρκετά γενναία ανάπλαση το 2002, προσπάθησε να αναδείξει το μνημείο μέχρι τον Άγιο Σίλα. Καθάρισε το στενό λιθοστρωμένο δρομάκι, έφτιαξε δυο κιόσκια και ένα βρυσάκι και τοποθέτησε σε όλη τη διαδρομή όμορφα φωτιστικά. Αλλά δυστυχώς η προσπάθεια δεν συνεχίστηκε. Το μνημείο δεν διαφημίστηκε όσο έπρεπε, ώστε να γίνει περισσότερο γνωστό. Δεν διαφυλάχτηκε και δεν συντηρήθηκε από τότε και μέχρι σήμερα. 

Σήμερα όλα τα φωτιστικά είναι σπασμένα (και σίγουρα δεν έσπασαν από μόνα τους), τα κιόσκια είναι ημιτελή και παρατημένα και άρχισαν να έχουν στατικά προβλήματα, νερό τα βρυσάκια που κατασκευάστηκαν δεν είδαν ποτέ τους και ο στενός αυτός πετροκατασκευασμένος δρόμος, χορταριάζει παραμελημένος και κινδυνεύει να χαθεί. Εντελώς εγκαταλειμμένο είναι και το κομμάτι προς τον Σταυρό Αμυγδαλεώνα, ενώ κάποια από τα σπίτια του οικισμού αυτού χτίστηκαν πάνω της. Οι πιο παλιοί θα θυμούνται ότι στην διάρκεια της χούντας και αυτό το κομμάτι της Εγνατία οδού ήταν φωτισμένο.

ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ


   Ίσως ακόμα μια προσπάθεια ανάδειξης του μνημείου από την πλευρά του δήμου επιβάλλεται. Αν και δεν είναι ο δήμος μοναδικός υπεύθυνος. Μεγάλο μέρος ευθύνης έχουμε και όλοι εμείς, αφού όλες αυτές οι καταστροφές δεν έγιναν από μόνες τους. Κάποιοι κάτοικοι της περιοχής αλλά και αρκετοί που κάνουν την βόλτα τους στην παλιά Εγνατία, μας διαβεβαίωσαν ότι περιθωριακά άτομα κάνουν τις ζημιές. Πρέπει να διαφυλάξουμε αυτό το μνημείο αφού δεν μας έμειναν και πολλά ακόμη. Το 2009 μια ομάδα από 100 περίπου φοιτητές από την Ιταλία βρέθηκαν στην Καβάλα και περπάτησαν την Αρχαία Εγνατία. Είχαν ακούσει αλλά δεν περίμεναν να έχουμε τόσο μεγάλο κομμάτι της αρχαίας Εγνατίας και έδειξαν ότι το ευχαριστήθηκαν. Βέβαια καυτηρίασαν λίγο την κατάσταση που επικρατεί, αλλά το ξεπέρασαν με χιούμορ λέγοντας πως και εκείνα τα χρόνια κάπως έτσι πρέπει να ήταν! Και μας διαβεβαίωσαν ότι στην Ρώμη έχουν βρει ένα κομμάτι 30 μέτρων, το οποίο το μετέφεραν και το εκθέτουν σε μουσείο και όσοι θέλουν να το δουν και να περπατήσουν πάνω του πληρώνουν εισιτήριο. Την ίδια χρονιά ένας δημοσιογράφος κι ένας φωτογράφος από την Ιταλική έκδοση του περιοδικού GEO, ένα παρακλάδι του National Geographic, βρέθηκαν στην Καβάλα. Ο  δημοσιογράφος Marco Mecola και ο φωτογράφος Marco Ansaloni ακολούθησαν τα βήματα του Αποστόλου Παύλου και μεταξύ των άλλων πέρασαν από τη Μάλτα, το Ισραήλ, την Κύπρο και την Τουρκία, ενώ αμέσως μετά την Καβάλα κατέληξαν στη Ρώμη. Στην Καβάλα είχαν για ξεναγό τον τότε αντινομάρχη Γιάννη Πασχαλίδη, ο οποίος τους πήγε στους Φιλίππους, στην Λυδία και μετά από παραίνεσή τους στην Παλιά Εγνατία Οδό. Ειδικά στην παλιά Εγνατία οι άνθρωποι απογοητεύτηκαν. Τους είχαν πει ότι βρίσκετε σε πολύ καλή κατάσταση και μάλιστα φωτίζεται, αλλά βρέθηκαν στα σκοτάδια. Και αναρωτήθηκαν γιατί εμείς που έχουμε το μεγαλύτερο ίσως σωζόμενο κομμάτι της, δεν το τιμούμε όσο πρέπει. Κι εμείς αναρωτιόμαστε ακόμη γιατί υπάρχει η Αρχαιολογική υπηρεσία και αν πρέπει να επέμβει.

ΠΑΡΑΔΟΧΗ

«Δυστυχώς, παρά την ιστορική και τουριστική της σπουδαιότητα, η Εγνατία οδός έχει εγκαταλειφθεί εδώ και πολλά χρόνια. Μάρτυρες της εγκατάλειψης, τα χορταριασμένα κιόσκια, οι βρύσες που έχουν στερέψει από νερό  και τα κατεστραμμένα φωτιστικά. Τέλος, δεν υπάρχει πουθενά πινακίδα που να πληροφορεί τον επισκέπτη για την ύπαρξη της οδού, ενώ απουσιάζει αδικαιολόγητα ακόμα κι από τους τουριστικούς οδηγούς της πόλης». Αυτά αναφέρονται στην ιστοσελίδα της ΔΗΜΩΦΕΛΕΙΑΣ του δήμου Καβάλας. Με το να παραδεχόμαστε ότι έχουμε λάθη δεν συγχωρούμαστε. Πρέπει να κάνουμε προσπάθεια να βρούμε λύσεις γι’ αυτά τα λάθη μας. Όσο τα αφήνουμε θα γίνονται μεγαλύτερα.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Α, και κάποιος να πάει να βγάλει την πινακίδα που γράφει ότι ο δήμος «πέταξε» στην κυριολεξία 120.000.000 παλιές καλές σκληρές δραχμούλες για να ανάπλαση την αρχαία Εγνατία. (Η ίδια η φύση πάντως προσπαθεί να την εξαφανίσει βάζοντας μπροστά της κλαδιά από δέντρα!) 
    Μάκης ΛΙΟΛΙΟΣ