ΠΑΝΑΓΙΑ, η Πλατυτέρα των Ουρανών

   Δεκαπενταύγουστος. Γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και μια από τις μεγαλύτερες γιορτές της Χριστιανοσύνης. Και όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος πανηγυρίζει ο ομώνυμος ιερός ναός της Καβάλας, αλλά και πολλοί ακόμη ναοί και μοναστήρια σε όλο το νομό, σε όλη την Ελλάδα. Σε πολλές περιοχές του νομού Καβάλας υπάρχουν εκκλησίες και μοναστήρια αφιερωμένα στην Μεγαλόχαρη. Ας γνωρίσουμε τέτοιους τόπους λατρείας της Μεγαλόχαρης καλύτερα.

Παναγία Καβάλας

   ΚΑΒΑΛΑ. Η εκκλησία της Παναγίας, που βρίσκετε στην παλιά πόλη. Πρόκειται ίσως για την πιο παλιά εκκλησία της Καβάλας. Χτισμένη περίπου τον 15ο αιώνα, μέσα στα τείχη της παλιάς πόλης, άντεξε μέχρι το 1957 οπότε και γκρεμίστηκε, εκτός από το καμπαναριό, και στην ίδια θέση χτίστηκε ο σημερινός ναός. Όλο το εσωτερικό του ναού είναι αγιογραφημένο σύμφωνα με την βυζαντινή παράδοση από τον αγιογράφο Γ. Καρποτίνη, που ακολούθησε με ακρίβεια την βυζαντινή τεχνική της εξιστόρησης των θεμάτων. Στο εσωτερικό του ναού έχουν διαμορφωθεί  και δυο παρεκκλήσια, ένα του Άγιου Φιλόθεου ο Καβαλιώτη που μόνασε εδώ, όπως επίσης και του Αγίου Φανουρίου.

Ιερά μονή Εικοσιφοίνισσας

   ΕΙΚΟΣΙΦΟΙΝΙΣΣΑ. Στο δρόμο Σερρών - Καβάλας, αμέσως μετά την Κοινότητα Κορμίστας, στα όρια των νομών Σερρών - Καβάλας, στη βόρεια πλευρά του κατάφυτου όρους Παγγαίου και σε μια θαυμάσια τοποθεσία σε υψόμετρο 753 μ., βρίσκεται η ιερά Μονή της Παναγίας της Εικοσιφοίνισσας. Το μοναστήρι αυτό  συνεχίζει μέχρι σήμερα να αποτελεί πόλο έλξης πλήθους πιστών, που έρχονται να προσκυνήσουν την "αχειροποίητο εικόνα της Θεοτόκου" και να ηρεμήσουν μέσα στο γαλήνιο περιβάλλον της. Το όνομα της Μονής, κατά μία από τις τρεις (3) εκδοχές, οφείλεται στο θαύμα της εικόνας της Παναγίας, η οποία έλαμπε και σκορπούσε φως "φοινικούν", δηλαδή κόκκινο, όπως η πορφυρά των Φοινίκων. Απ' αυτό προέρχεται και η ονομασία: Εικών φοινίσσουσα - Εικών - φοίνισσα -Εικοσιφοίνισσα. Η Μονή, ιδίως στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, πρόσφερε πάρα πολλά για τη διατήρηση της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, ώστε δίκαια προκάλεσε την οργή, αρχικά των Τούρκων και κατόπιν των Βουλγάρων. Αντιμετώπισε επανειλημμένα τις καταστροφικές επιδρομές τους και ανέδειξε πλήθος μαρτύρων. Παρόλα αυτά η μονή αυτή σώζεται και συνεχίζει να λειτουργεί, σε μια απάνεμη κι απόμερη αλλά πανέμορφη τοποθεσία του Παγγαίου.

   ΠΑΓΓΑΙΩΤΙΣΣΑ. Στην άλλη πλευρά του Παγγαίου στο Κάτω Χορτοκόπι, ένα γραφικό χωριό του Παγγαίου και στην κορυφή ενός λόφου, βρίσκεται όμορφα τοποθετημένο το μοναστήρι της Παναγίας της Παγγαιώτισσας. Την τοποθεσία επέλεξε μια οικογένεια Ποντίων, έπειτα από ένα θείο όραμα, που τους αποκάλυψε τον τόπο που βρισκόταν η άγια εικόνα, που έφεραν οι πρόγονοί μας από τις αλησμόνητες πατρίδες. Ο τόπος αυτός είναι ο λόφος που βρίσκεται η μονή μέχρι σήμερα.. Η εκκλησία του μοναστηριού, όπου τελείται οι λειτουργίες, είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και γιορτάζει στις 15 Αυγούστου.

Παναγία Θάσου

   ΘΑΣΟΣ. Στο καταπράσινο νησί του βορείου Αιγαίου βρίσκετε μια εκκλησία που κυριολεκτικά έδωσε το όνομά της στο χωριό όπου βρίσκετε, την Παναγία. Η ιστορία αυτού του ναού είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ιστορία του χωριού, με κάποια όμως κενά κυρίως στα χρόνια μετά την Άλωση και ως τα τέλη του 17ου αιώνα. Δυστυχώς, η ακριβής ημερομηνία που χτίστηκε η εκκλησία δεν είναι γνωστή. Αν κρίνουμε όμως από το γεγονός ότι το χωριό πήρε το όνομα του από την εκκλησία, τότε θα πρέπει να είναι προγενέστερη του 1821, που κηρύχθηκε η Επανάσταση. Η εκκλησία, σύμφωνα με την παράδοση, εγκαινιάστηκε από τον μητροπολίτη Άνθιμο. Τον 18ο αιώνα, οι κάτοικοι της αρχαίας πόλης της Θάσου (σημερινός Λιμένας) αναγκάστηκαν, λόγω πειρατικών επιδρομών, να φύγουν προς το εσωτερικό του νησιού και να εγκατασταθούν στην Παναγία, ενώ οι υπόλοιποι κάτοικοι έφτασαν στην Παναγία το 1770, όταν φάνηκε εκεί ο ρώσικος στόλος. Έτσι λοιπόν αυξήθηκε σημαντικά ο πληθυσμός του χωριού και δημιουργήθηκε η ανάγκη για μεγαλύτερη εκκλησία.

Παναγία Θάσου

Οι εργασίες άρχισαν το 1831, υπό την επίβλεψη και την εργασία καστοριανών μαστόρων, οι οποίοι γνώριζαν άριστα την εκκλησιαστική αρχιτεκτονική. Χρήματα για το ξεκίνημα των εργασιών έδωσαν οι προύχοντες Σωτήριος Αυγουστής, Αυγερινός και Χατζής Κωνσταντίνος, του οποίου υπάρχει επιτύμβια πλάκα στον περίβολο της εκκλησίας. Επειδή όμως τα χρήματα αυτά δεν έφταναν για την αποπεράτωση του επιβλητικού ναού, ζητήθηκε βοήθεια από το Άγιο Όρος. Η μονή που βοήθησε ήταν η μονή Βατοπεδίου, που ήταν και η πιο εύρωστη οικονομικά. Το 1881, ολοκληρώθηκε και το νέο ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού, που φιλοτεχνήθηκε από Βολιώτες τεχνίτες. Οι καστοριανοί τεχνίτες, έδωσαν στην εκκλησία πολλά χαρακτηριστικά των βυζαντινών εκκλησιών της Καστοριάς. Ο τρούλος είναι υπερυψωμένος και οκταγωνικός. Η κόγχη του Αγίου Βήματος είναι επίσης οκταγωνικό ημικύκλιο. Το μήκος της φτάνει τα 27,50 μέτρα, το πλάτος της 18,60 ενώ το ύψος της είναι 18 μέτρα. Στο ναό φιλοξενούνται η εικόνα της Παναγίας της Παντοβλέπουσας, παλιά νομίσματα της Παναγίας (μπακίρες), αλλά και το ασπροκόκκινο λάβαρο της εποχής των Σταυροφόρων του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου.   

Στην Θάσο πάντως υπάρχουν και άλλες εκκλησίες αφιερωμένες στην Μεγαλόχαρη. Εκκλησίες της Κοιμήσεως της Θεοτόκου υπάρχουν στον Ποτό όπου έγινε μεγάλη προσπάθεια για να μεγαλώσει ο ναός, στο Ραχώνι, αλλά και ένα μοναστήρι αφιερωμένο στην Χάρη της που βρίσκετε στις Μαριές.

Παναγία Κεχροκάμπου

 Άλλες εκκλησίες στο νομό όπου τις μέρες αυτές στήνονται πανηγύρια είναι η Παναγία στον Κεχρόκαμπο που συγκεντρώνει πολύ κόσμο, η Παναγίτσα στην Λεκάνη στο δασάκι της Οξυάς, η Παναγία της Νέας Περάμου όπου ο εορτασμός ξεκίνησε από την Κυριακή το βράδυ, η Παναγία η Οδηγήτρια στην Παλιά Καβάλα. 

Παναγία Νέας Περάμου

Ακόμη εκκλησίες αφιερωμένες στην Παναγία υπάρχουν στη Νέα Καρυά, στο Μοναστηράκι της Χρυσούπολης, στην Γραβούνα όπου κι εδώ το πανηγύρι είναι μεγάλο, στο Ορφάνι και στους Φιλίππους. 

Παναγία Γραβούνας

Σε όλες τις εκκλησίες αυτές προχθές το απόγευμα εψάλει πανηγυρικός εσπερινός, ενώ σε πολλές από αυτές τελέστηκε και αγρυπνία. Χθες το πρωί ανήμερα της γιορτής τελέστηκε πανηγυρική θεία λειτουργία και δοξολογία.