Νερό. Το πολυτιμότερο αγαθό της ζωής αφού χωρίς αυτό δεν υπάρχει ζωή. Για να μπορούμε όμως να το απολαύσουμε από τις πηγές που υπάρχουν μέχρι τα σπίτια μας, χρειάζεται πολύ δουλειά. Ας προσπαθήσουμε, σήμερα που γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Νερού, να δούμε μαζί την πορεία του νερού στην Καβάλα, τον τελευταίο αιώνα και μέχρι σήμερα.
 |
Οι λεγόμενες ΒΙΞ στέρνες όπως αποτυπώθηκαν σε μια φωτογραφία εποχής. |
Μέχρι το 1920 περίπου, η Καβάλα υδρεύονταν από πηγές (καϊνάκια τις έλεγαν οι παλιότεροι), από πηγάδια που υπήρχαν διάσπαρτα στην πόλη και στις αυλές των σπιτιών, αλλά και από κάποιες τεχνητές λίμνες που υπήρχαν στην περιοχή (με πιο γνωστές τις Βιξ στέρνες, που κατασκεύασε ο φιλοκαβαλιώτης βαρόνος Φιξ, πρόξενος της Αυστροουγγαρίας). Αυτές οι τεχνητές λίμνες έπαιρναν νερό από τον χείμαρρο Κάσσανδρο, που έρεε τότε στην περιοχή των Ποταμουδίων, όπως είναι γνωστότερη σήμερα και βοηθούσαν την υδροδότηση, μέχρι το 1950 περίπου.
 |
Αυτό είναι το παλιό υδραγωγείο σε μια παλιά φωτογραφία. |
Μερικά χρόνια αργότερα, το 1923, έγιναν κάποιες γεωτρήσεις στο Περιγιάλι και με πετρελαιοκίνητες αντλίες έφερναν νερό στην πόλη. Το 1927 στην περιοχή των Αμισιανών ανοίχτηκαν 30 περίπου πηγάδια σε μια προσπάθεια να λυθεί το πρόβλημα της λειψυδρίας στην Καβάλα, ενώ το 1937 στην ίδια περιοχή έγιναν και δυο γεωτρήσεις. Πάνω σ’ αυτές τις γεωτρήσεις χτίστηκε το πρώτο αντλιοστάσιο, κατασκευάστηκε το πρώτο δίκτυο ύδρευσης και με αντλίες της εποχής εκείνης ερχόταν το νερό στην πρώτη δεξαμενή που χτίστηκε στην πόλη, στον Άγιο Παντελεήμονα. Σήμερα οι εγκαταστάσεις αυτές λειτουργούν ως συμπληρωματικές.
 |
Το νέο σύγχρονο υδραγωγείο της Καβάλας. |
Την εποχή της επταετίας και επί δημαρχίας του Ευάγγελου Ευαγγελίου, έγινε το μεγάλο έργο της υδροδότησης της πόλης μας. Το 1971 χτίστηκε το νέο σύγχρονο αντλιοστάσιο απέναντι από το παλιό, και σε δύο χρόνια τα προβλήματα με το νερό στην Καβάλα πέρασαν στην ιστορία. Οι πηγές του Κεφαλαρίου Δράμας μας δίνουν, άφθονο και υγιεινό νερό.
 |
Η τεχνολογία βοηθάει τα μέγιστα στην διανομή του νερού στην Καβάλα. |
Το 1980 με την 1069 απόφαση του δημοτικού συμβουλίου επί δημαρχίας Μίμη Λολίδη, ιδρύεται η ΔΕΥΑΚ, που από τότε είναι υπεύθυνη για το νερό στην πόλη μας. Σήμερα το νερό έρχεται στα σπίτια μας με ένα εκτεταμένο δίκτυο ύδρευσης, μέσα από 14 δεξαμενές που βρίσκονται διάσπαρτες σε όλο τον δήμο.
 |
Σήμερα το παλιό υδραγωγείο ρημάζει ανεκμετάλλευτο. Θα μπορούσε να γίνει ένα μουσείο νερού. |
«Νερό πηγή ζωής - Η ιστορική διαδρομή του στην Καβάλα».
Από την εκδήλωση του δήμου Καβάλας για το νερό στις 22 Μαρτίου 2010, με ομιλητές τον αείμνηστο Νίκο Ρουδομέτωφ, τον διευθυντή των τεχνικών υπηρεσιών της ΔΕΥΑΚ Άγγελο Λογγάρη και συντονιστή τον πρώην αντιπεριφερειάρχη, Κώστα Παπακοσμά.
Από τα βυζαντινά χρόνια ξεκίνησε ο κ. Ρουδομέτωφ με την κατασκευή των Καμαρών και γλαφυρές αφηγήσεις με όσα γινόταν μπροστά στις ελάχιστες βρύσες και στα καϊνάκια κι έφτασε μέχρι μετά την Βουλγαρική κατοχή. Μάλιστα ο κ. Ρουδομέτωφ αναφέρθηκε σε ένα ιστορικό γεγονός με πρωταγωνιστή τον πατέρα του εκείνη την περιόδο. Ένα πρωί Βουλγάρικη περίπολος πήρε τον Βίκτωρα Ρουδομέτωφ από το σπίτι του με βίαιο τρόπο και για 10 μέρες όλοι τον είχαν χαμένο. Ξαφνικά ένα πρωί εμφανίστηκε ταλαιπωρημένος αλλά ζωντανός και λύθηκε το μυστήριο της εξαφάνισής του. Ο αείμνηστος Βίκτωρ ως μηχανικός είχε σχεδιάσει μεγάλα τμήματα του δικτύου υδροδότησης της Καβάλας και οι Βούλγαροι τον είχαν «απαγάγει» για να διορθώσει μια ζημιά του δικτύου.
Στην συνέχεια ο κ. Λογγάρης μίλησε για τον κύκλο του νερού στην γη της Καβάλας από το 1920 έως το 1970, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η παρουσίαση φωτογραφιών από την ιστορική διαδρομή του νερού και των ανθρώπων του στην Καβάλα. Μέχρι το 1928 η πόλη υδρευόταν από τις πηγές Παλιάς Καβάλας, από δύο κοινά πηγάδια στην θέση Κιουτσούκ – Ορμάν 1,5 χλμ. δυτικά της πόλης και από ένα σωληνωτό πηγάδι όχι μεγαλύτερο από 30 -35 μέτρα στην θέση Καρά – Ορμάν σε απόσταση 1,5 χλμ. ανατολικά της πόλης. Εσωτερικό δίκτυο δεν υπήρχε εκτός από ορισμένες μικρής διαμέτρου σιδηροσωλήνες με τις οποίες το νερό διοχετεύονταν από τις δεξαμενές σε ορισμένες κοινόχρηστες βρύσες.
Το 1923 συστήθηκε «Ειδικό Ταμείο Υδρεύσεως, εξυγιάνσεως Καβάλας», που το 1945 περιήλθε στο Δήμο Καβάλας. Το Ειδικό Ταμείο εκπόνησε μελέτης ύδρευσης της πόλης Καβάλας την οποία και παρέδωσε στο τέλος του 1924. Η μελέτη αυτή, η οποία εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Δημοσίων Έργων το 1924 και το 1928 κατασκευάσθηκε το νέο υδραγωγείο της πόλης, με υδροληψία από τρεις νέες γεωτρήσεις στην περιοχή Τεκίρ – Μπουνάρ.
Από εκεί αντλούνταν το νερό με δύο εμβολοφόρες αντλίες με πετρελαιοκινητήρες, ισχύος 200HP η κάθε μία και μέχρι το ύψος του αυχένα Αγ. Σίλα (Γεντίκι). Από το φρεάτιο του Αγίου Σίλα το νερό διοχετεύονταν σε διάφορες δεξαμενές της πόλης. Τέλος, το Νοέμβριο του 1937, προτείνεται η υδροδότηση της πόλης από τις πηγές Μπουνάρ – μπασή (Βοϊράνης) στο Κεφαλάρι. Παράλληλα κατασκευάζονται μια σειρά από έργα που σκοπό είχαν την βελτίωση και επέκταση του δικτύου ύδρευσης 35 χιλιομέτρων. Τελικά μετά από δεκάδες μελέτες και προτάσεις προτιμήθηκε η λύση των πηγών Βοϊράνης, η σύμβαση της οποίας υπογράφηκε με αριθμό 156/22-8-1968 απόφασης του Συμβουλίου του Νομαρχιακού Ταμείου Καβάλας και παραδόθηκε τον Δεκέμβριο του 1968. Τα έργα ξεκίνησαν αμέσως και ολοκληρώθηκαν τον Ιούλιο του 1973 με την έναρξη λειτουργίας του νέου Κεντρικού Αντλιοστασίου Ύδρευσης.
Αυτή περίπου είναι η ιστορία του νερού στην Καβάλα τον τελευταίο αιώνα και που δημοσίευσα κατά καιρούς στην εφημερίδα ΕΒΔΟΜΗ. Πολλοί είναι οι ηλικιωμένοι που θυμούνται τους ομηρικούς καυγάδες στις βρύσες και στα καϊνάκια της εποχής, για μια στάμνα νερό. Και οι κάπως μικρότεροι, δεν ξεχνούν την εκ περιτροπής υδροδότηση της πόλης για κάποιες ώρες την ημέρα. Ταξιδεύοντας στην Ελλάδα, αλλά και σε πολλές πόλεις της Ευρώπης, μπορούμε να πούμε ότι είμαστε προνομιούχοι στο θέμα του νερού. Στις περισσότερες από αυτές το νερό της βρύσης δεν πίνετε. Αυτό λοιπόν το αγαθό που έχουμε πρέπει να το προσέχουμε γιατί είναι η ζωή μας.
