ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΦΑΡΩΝ

  Παγκόσμια Ημέρα Φάρων η Κυριακή 21 Αυγούστου 2022. Η Παγκόσμια Ημέρα Φάρων καθιερώθηκε το 2003 με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ένωσης Φαροφυλάκων και γιορτάζεται κάθε χρόνο την τρίτη Κυριακή του Αυγούστου. Σκοπός αυτής της πρωτοβουλίας είναι η ενημέρωση των πολιτών για τη σημασία των φάρων και των υπόλοιπων ναυτικών βοηθημάτων στη ναυσιπλοΐα, αλλά και η προβολή του έργου που επιτελούν οι φαροφύλακες, συχνά κάτω από δύσκολες συνθήκες. 

ΦΑΡΟΣ ΚΑΒΑΛΑΣ

Την ημέρα αυτή οι κάποιοι φάροι είναι ανοιχτοί για το κοινό, με την πραγματοποίηση διάφορων εκδηλώσεων. Η Παγκόσμια Ημέρα Φάρων γιορτάζεται φέτος σε 350 φάρους, που ανήκουν σε 50 χώρες του κόσμου, ενώ στην Ελλάδα 28 φάροι θα είναι επισκέψιμοι.

Αρκετά παλιότερα επισκέφτηκε την Καβάλα το πλοίο φαρικών αποστολών του πολεμικού Ναυτικού με αριθμό Α-479 και το όνομα ΚΑΡΑΒΟΓΙΑΝΝΟΣ. Ας θυμηθούμε σχετικό ρεπορτάζ εκείνης της εποχής με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Φάρων και ας θαυμάσουμε κάποιες φωτογραφίες πραγματικά πανέμορφων φάρων της Ελλάδας. 

ΤΑΙΝΑΡΟ

Γιάννης Θεοφιλόπουλος ή Καραβόγιαννος πολλοί τον ήξεραν και σαν Τσάκαλο. Πρόκειται για τον πρώτο πυρπολητή του 1821, έναν αγωνιστή που έγραψε ένα από τα λαμπρότερα κεφάλαια της ιστορίας του Αγώνα, ίσως το πιο σπουδαίο, σε σημασία και αγωνιστική ενδυνάμωση, στον κατά θάλασσα αγώνα. Πρωταγωνίστησε σε  σε δύο από τις κορυφαίες στιγμές του Αγώνα, την πρώτη πυρπόληση με μπουρλότο στην Ερεσό, στις 27 Μαΐου 1821, όπου με πλοίαρχο τον Δημήτρη Παπανικολή πυρπολήθηκε το δίκροτο ντελίνι του Αρναούτ Μπαϊραχτάρη. 

Γιάννης Θεοφιλόπουλος ή Καραβόγιαννος

Και ύστερα στη Χίο, στις 6 Ιουνίου 1822 (λίγο μετά τις φοβερές σφαγές) όταν με διοικητή τον "Κωνσταντή Μικέ Καναρίου" ανατινάζουν τη Ναυαρχίδα "Κινούμενο Όρος" του Καρά Αλή. Ο Καραβόγιαννος δεν έδρασε μόνο στη θάλασσα, διακρίθηκε και στη στεριά. Έγινε ένας από τους υπασπιστές του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη ενώ στη μάχη των Τρικόρφων για την παλικαριά του, ονομάστηκε «Τσάκαλος».

   

ΦΑΡΟΠΛΟΙΟ ΚΑΡΑΒΟΓΙΑΝΝΟΣ

   Για να τιμηθεί ο εξαίρετος αυτός αγωνιστής το όνομά του δόθηκε την δεκαετία του ’80 στο πλοίο φαρικών αποστολών του πολεμικού Ναυτικού με αριθμό Α-479, το οποίο φιλοξενήθηκε στο λιμάνι της Καβάλας. Πρόκειται για ένα πλοίο μήκους 63,2 μέτρων και πλάτους 11.60, που ανήκει στο πολεμικό μας ναυτικό και που μαζί με το δεύτερο παρόμοιο πλοίο το Α-481 «Λυκούδης» έχουν αναλάβει την συντήρηση όλων των φάρων της Ελλάδας. 

ΜΑΛΕΑΣ

   Η εργασία αυτή επιτελείται μια φορά τον χρόνο με προκαθορισμένα δρομολόγια. Στόχος και αποστολή των ναυτικών που τα επανδρώνουν, είναι να προσεγγίζουν μια φορά τον χρόνο όλους τους φάρους που βρίσκονται διασκορπισμένοι στις Ελληνικές θάλασσες και είναι διαχωρισμένοι σε 9 τομείς και να τους διορθώνουν ή να τους συντηρούν. Μέχρι πριν λίγα χρόνια συντηρούσαν και κάποιους φάρους που βρίσκονται σε Αλβανικά χωρικά ύδατα.

ΑΝΤΙΡΙΟ

   Σύμφωνα με τα στοιχεία της Υπηρεσίας Φάρων, συνολικά στη χώρα υπάρχουν συνολικά περίπου 1.600 πυρσοί, όπως είναι η γενική τους ονομασία, ενώ οι καταγεγραμμένοι παραδοσιακοί πέτρινοι φάροι είναι 144. Από αυτούς τους φάρους, επανδρωμένοι είναι οι 59, ενώ στο σύνολό τους οι φαροφύλακες είναι 61. Να σημειωθεί ότι μέχρι το 1980 η Υπηρεσία Φάρων απασχολούσε περίπου 320 φαροφύλακες. 

ΠΑΤΡΑ

   Ήταν εκείνη η περίοδος που άρχισε η αυτοματοποίηση των φάρων και μοιραία, μειώθηκε ο αριθμός των φαροφυλάκων, αφού η παρουσία τους ήταν πλέον περιττή. Μόλις όμως έγινε αντιληπτό ότι οι φάροι άρχισαν να διαβρώνονται λόγω της υγρασίας και κινδύνευαν να χαθούν σημαντικά μνημεία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, άρχισε η αποκατάστασή τους. Από το 2007  μέσω ΕΣΠΑ ή άλλων προγραμμάτων και χορηγών, έχουν αποκατασταθεί 22 φάροι, μεταξύ των οποίων στο Ταίναρο, στον Κάβο Μαλιά, στο Φισκάρδο και στη Μονεμβασιά.

ΧΑΝΙΑ

Ο κόλπος της Καβάλας τώρα, έχει 9 φάρους, ενώ 15 υπάρχουν στην Θάσο και 4 στα στενά της Κεραμωτής. Οι συντηρητές, τους είχαν βρει σε αρκετά καλή κατάσταση, αφού όλοι είναι προσβάσιμοι και αντιμετωπίζεται άμεσα οποιοδήποτε πρόβλημα υπάρχει. Στους απομακρυσμένους όμως φάρους που βρίσκονται πάνω σε βραχονησίδες, το πλοίο σταματάει όσο πιο κοντά γίνετε και κατεβάζει τις βάρκες με τους συντηρητές. Μια αρκετά δύσκολη και συνάμα απαραίτητη δουλειά, που πολλές φορές διεξάγεται με δύσκολες καιρικές συνθήκες. Το Καραβόγιαννος είχε 40 άτομα πλήρωμα, ξεκίνησε το δρομολόγιό του από την Σαμοθράκη και "κατηφόρισε" το Αιγαίο.

                                                  

ΦΑΡΟΣ ΚΑΒΑΛΑΣ

   ΥΓ. Ελευθερώστε τον Φάρο της Καβάλας.

ΣΙΓΟΥΡΑ ΦΙΛΕΛΛΗΝΑΣ, ΤΩΡΑ ΚΑΒΑΛΙΩΤΗΣ

 Το δημοτικό συμβούλιο Καβάλας στην συνεδρίαση στις 27.01.2022, συζήτησε το αίτημα του συλλόγου „ΦΙΛΟΣ“ για την αναγόρευση του τέως δημάρχου της αδελφοποιημένης με την Καβάλα Νυρεμβέργης, Dr. Uli Maly, σε επίτιμο δημότη Καβάλας. Τόσο ο δήμαρχος Καβάλας όσο και οι αρχηγοί των δημοτικών παρατάξεων, μίλησαν με τα καλύτερα λόγια για το ήθος, την προσωπικότητα, την ευγένεια και την δημοκρατικότητα του  Dr. Uli Maly, ενώ όπως τονίστηκε στο πρόσωπό του αντικατοπτρίζεται η ιδέα της αδελφοποίησης Καβάλας Νυρεμβέργης σε όλη της την έννοια.  

   Το δημοτικό συμβούλιο Καβάλας αποδέχτηκε ομόφωνα την πρόταση του συλλόγου „ΦΙΛΟΣ“ και όπως σημειώνει ο πρόεδρός του Σωτήρης Ξώγνος, “είμαστε υπερήφανοι για τον νέο επίτιμο συνδημότη μας”. ο κ. Ξώγνος αφού μετέφρασε την απόφαση για την αναγόρευση ως επίτιμου δημότη Καβάλας του Dr. Uli Maly στα γερμανικά, έστειλε ένα αντίγραφο στον ίδιον καθώς επίσης στο γραφείο δημοσίων σχέσεων και στο γραφείο τελετών, τιμών και εκδηλώσεων του δήμου Νυρεμβέργης.

Κατόπιν σε τηλεφωνική συνομιλία που είχε με τον Dr. Maly, ο τέως δήμαρχος Νυρεμβέργης του εξέφρασε την χαρά και την ευαρέσκειά για την υψηλή αυτή τιμή. “Ήταν κατενθουσιασμένος και ευχαρίστησε θερμά το δημοτικό συμβούλιο αλλά και όλους τους Καβαλιώτες για την ομόφωνη απόφαση. Μου τόνισε επίσης ότι με μεγάλη χαρά θα ήθελε να έρθει στην Καβάλα για να παραλάβει την τιμητική διάκριση” σημειώνει ο κ. Ξώγνος. Αναμένεται να υπάρξει συνεννόηση για το πότε θα γίνει η επίσημη τελετή.  

 

ΜΑΟΥΤΧΑΟΥΖΕΝ. Η ΛΗΘΗ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΔΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΤΟΥ

    Μαουτχάουζεν. Ένας τόπος που όποιος τον επισκέπτεται σίγουρα δεν μπορεί ποτέ του να τον ξεχάσει. Είχαμε την τιμή να επισκεφτούμε τον Οκτώβρη του 2003 τον τόπο αυτόν του μαρτυρίου, την «Κόλαση επί της Γής» όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά. Και δεν πρόκειται ποτέ να ξεχάσουμε αυτήν μας την επίσκεψη. 

   Σήμερα, 27 Ιανουαρίου 2022, Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος, δημοσιεύουμε  χαρακτηριστικές φωτογραφίες από το Μαουτχάουζεν. Και μέσα από τα μάτια και τις μνήμες δυο από τους «φιλοξενούμενους» εκεί, που κατάφεραν να επιβιώσουν, του γνωστού ποιητή Ιάκωβου Καμπανέλη και του Εβραίου Σαμ Προφέτα, ας πάρουμε μια γεύση των τελευταίων ημερών του Μαουτχάουζεν.

   Λέει λοιπόν μεταξύ  των άλλων ο Ιάκωβος Καμπανέλλης στο βιβλίο του «Μαουτχάουζεν» για τις τελευταίες ώρες, από τα 3 σχεδόν χρόνια που πέρασε εκεί: "…Τα σημάδια έρχονται από γη και ουρανό … Ήταν Απρίλης. Κι ήταν χίλια εννιακόσια σαράντα πέντε. Είχαμε αρχίσει να το ξέρουμε πώς ο πόλεμος πάει να τελειώσει … Τα σημάδια ήταν πολλά. Τα μεγάφωνα που ήταν μέσα στις παράγκες για ν' ακούμε τ' ανακοινωθέντα της Βερμαχτ και τους λόγους του Χίτλερ, είχαν από καιρό βουβαθεί. Κάθε μέρα ο ουρανός έτριζε από εκατοσταριές αμερικάνικα βομβαρδιστικά που έρχονταν απ' τη μεριά της Γαλλίας. Ένα απόγεμα μετρήσαμε πάνω από χίλια.…»  

   Και συνεχίζει: «Η ελευθερία ήρθε το Μάη. Στις 5 του Μάη, λίγο πριν απ' το μεσημέρι, ένα θεόρατο αμερικάνικο τανκ, καπνισμένο και σημαδεμένο απ' τον πόλεμο, γκρέμισε την πύλη του Μαουτχάουζεν και μπήκε στον περίβολο. Κι αυτό το θεόσταλτο άρμα της ελευθερίας ήταν, λέει, ένα από τα αμέτρητα κι ακατανίκητα της ενδέκατης ταξιαρχίας αρμάτων της τρίτης αμερικανικής στρατιάς που διοικούσε κάποιος σπουδαίος στρατηγός ονόματι Τζώρτζ Πάττον!… Τι ωραία λόγια, τι ουράνιες ειδήσεις…».

   Στο ίδιο κλίμα και ο Σαμ Προφέτα που συνελήφθη στην Θεσσαλονίκη και στην αρχή μεταφέρθηκε στο Άουσβιτς με αριθμό «111.383» και αργότερα στο Μαουτχάουζεν:  «Στις 18 Ιανουαρίου του 1945 εκκένωσαν το Άουσβιτς, γιατί πλησίαζαν οι Ρώσοι. Μας πήγαν πεζοπορία δυο μέρες ως το Γκλάιβιτς, εκτελώντας όποιον δεν μπορούσε να περπατήσει. Aπό κει μας φόρτωσαν σε βαγόνια, με 25 κάτω από το μηδέν, και μας μοίρασαν σε διάφορα στρατόπεδα. Εγώ απελευθερώθηκα από τα αμερικανικά στρατεύματα στο Γκουζεντσβάι της Αυστρίας, που είναι παράρτημα του στρατοπέδου Μαουτχάουζεν. Εγώ είχα φτάσει στα όρια της εξάντλησης. [...] Όταν ήρθαν οι Αμερικάνοι και μάζευαν τα πτώματα, με πέρασαν κι εμένα για πεθαμένο. Είδαν όμως ότι οι σφυγμοί μου χτυπούσαν ακόμη και κατάλαβαν πως ζω. Εγώ είδα τους φίλους να στέκονται πάνω μου και να μου φωνάζουν: "Ξύπνα, Σάμη! Λευτερωθήκαμε! Μη μας αφήνεις τελευταία ώρα!

   Κρατούσαν μια ελληνική σημαία που έφτιαξαν με κουρέλια που μάζεψαν από εδώ κι από εκεί και τραγουδούσαν τον εθνικό μας ύμνο: "χαίρε, ω, χαίρε ελευθεριά". Ήμουν, όπως μου είπαν αργότερα, 28 κιλά. Oι Αμερικανοί με περιποιήθηκαν καλά επί τρεις μήνες, με ορούς και αποστειρωμένο αίμα. Όταν συνήλθα και στάθηκα στα πόδια μου, μ' έστειλαν στη Γαλλία, όπου έγινα τελείως καλά, και ύστερα γύρισα στην αγαπημένη μου Ελλάδα, φιλώντας το χώμα της και κλαίγοντας από χαρά…»

   Συγκλονιστικές αλήθεια μαρτυρίες. Και μόνο αν επισκεφτείς το κολαστήριο αυτό, που σήμερα λειτουργεί ως μουσείο, μπορείς να νοιώσεις έστω και για λίγο αυτήν την φρικαλεότητα που διαδραματίστηκε εκεί. Η μυρωδιά του θανάτου θαρρείς και είναι κολλημένη πάνω στα κτίρια, αλλά και μέσα στα κρεματόρια και στους θαλάμους αερίων. Οι εκατοντάδες φωτογραφίες, αδιάψευστοι μάρτυρες για τους περίπου 210.000 ανθρώπους που πέρασαν από εκεί και για τους 122.797 νεκρούς, μέσα στους οποίους και 3.700 Έλληνες. Και όταν σταματάς μπροστά στο Ελληνικό μνημείο που υπάρχει στον τόπο αυτό του μαρτυρίου, νιώθεις έναν κόμπο στον λαιμό και διαβάζεις δυνατά αυτά που είναι γραμμένα εκεί: «ΕΜΑΣ ΠΟΥ ΘΑΝΑΤΩΘΉΚΑΜΕ ΕΔΩ ΜΗ ΜΑΣ ΞΕΧΝΑΣ. ΓΙΑΤΙ Η ΛΗΘΗ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΔΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΤΟΥ». 

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΚΑΒΑΛΑ

    Νερό. Το πολυτιμότερο αγαθό της ζωής αφού χωρίς αυτό δεν υπάρχει ζωή. Για να μπορούμε όμως να το απολαύσουμε από τις πηγές που υπάρχουν μέχρι τα σπίτια μας, χρειάζεται πολύ δουλειά. Ας προσπαθήσουμε, σήμερα που γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Νερού,  να δούμε μαζί την πορεία του νερού στην Καβάλα, τον τελευταίο αιώνα και μέχρι σήμερα.

Οι λεγόμενες ΒΙΞ στέρνες όπως αποτυπώθηκαν σε μια φωτογραφία εποχής.

  Μέχρι το 1920 περίπου, η Καβάλα υδρεύονταν από πηγές (καϊνάκια τις έλεγαν οι παλιότεροι), από πηγάδια που υπήρχαν διάσπαρτα στην πόλη και στις αυλές των σπιτιών, αλλά και από κάποιες τεχνητές λίμνες που υπήρχαν στην περιοχή (με πιο γνωστές τις Βιξ στέρνες, που κατασκεύασε ο φιλοκαβαλιώτης βαρόνος Φιξ, πρόξενος της Αυστροουγγαρίας). Αυτές οι τεχνητές λίμνες έπαιρναν νερό από τον χείμαρρο Κάσσανδρο, που έρεε τότε στην περιοχή των Ποταμουδίων, όπως είναι γνωστότερη σήμερα και βοηθούσαν την υδροδότηση, μέχρι το 1950 περίπου.

Αυτό είναι το παλιό υδραγωγείο σε μια παλιά φωτογραφία.

   Μερικά χρόνια αργότερα, το 1923, έγιναν κάποιες γεωτρήσεις στο Περιγιάλι και με πετρελαιοκίνητες αντλίες έφερναν νερό στην πόλη. Το 1927 στην περιοχή των Αμισιανών ανοίχτηκαν 30 περίπου πηγάδια σε μια προσπάθεια να λυθεί το πρόβλημα της λειψυδρίας στην Καβάλα, ενώ το 1937 στην ίδια περιοχή έγιναν και δυο γεωτρήσεις. Πάνω σ’ αυτές τις γεωτρήσεις χτίστηκε το πρώτο αντλιοστάσιο, κατασκευάστηκε το πρώτο δίκτυο ύδρευσης και με αντλίες της εποχής εκείνης ερχόταν το νερό στην πρώτη δεξαμενή που χτίστηκε στην πόλη, στον Άγιο Παντελεήμονα. Σήμερα οι εγκαταστάσεις αυτές λειτουργούν ως συμπληρωματικές.

Το νέο σύγχρονο υδραγωγείο της Καβάλας. 

   Την εποχή της επταετίας και επί δημαρχίας του Ευάγγελου Ευαγγελίου, έγινε το μεγάλο έργο της υδροδότησης της πόλης μας. Το 1971 χτίστηκε το νέο σύγχρονο αντλιοστάσιο απέναντι από το παλιό, και σε δύο χρόνια τα προβλήματα με το νερό στην Καβάλα πέρασαν στην ιστορία. Οι πηγές του Κεφαλαρίου Δράμας μας δίνουν, άφθονο και υγιεινό νερό. 

Η τεχνολογία βοηθάει τα μέγιστα στην διανομή του νερού στην Καβάλα. 

   Το 1980 με την 1069 απόφαση του δημοτικού συμβουλίου επί δημαρχίας Μίμη Λολίδη, ιδρύεται η ΔΕΥΑΚ, που από τότε είναι υπεύθυνη για το νερό στην πόλη μας. Σήμερα το νερό έρχεται στα σπίτια μας με ένα εκτεταμένο δίκτυο ύδρευσης, μέσα από 14 δεξαμενές που βρίσκονται διάσπαρτες σε όλο τον δήμο.

Σήμερα το παλιό υδραγωγείο ρημάζει ανεκμετάλλευτο. Θα μπορούσε να γίνει ένα μουσείο νερού.

«Νερό πηγή ζωής - Η ιστορική διαδρομή του στην Καβάλα». 

Από την εκδήλωση του δήμου Καβάλας για το νερό στις 22 Μαρτίου 2010, με ομιλητές τον αείμνηστο Νίκο Ρουδομέτωφ, τον διευθυντή των τεχνικών υπηρεσιών της ΔΕΥΑΚ Άγγελο Λογγάρη και συντονιστή τον πρώην αντιπεριφερειάρχη, Κώστα Παπακοσμά. 

Από τα βυζαντινά χρόνια ξεκίνησε ο κ. Ρουδομέτωφ με την κατασκευή των Καμαρών και γλαφυρές αφηγήσεις με όσα γινόταν μπροστά στις ελάχιστες βρύσες και στα καϊνάκια κι έφτασε μέχρι μετά την Βουλγαρική κατοχή. Μάλιστα ο κ. Ρουδομέτωφ αναφέρθηκε σε ένα ιστορικό γεγονός με πρωταγωνιστή τον πατέρα του εκείνη την περιόδο. Ένα πρωί Βουλγάρικη περίπολος πήρε τον Βίκτωρα Ρουδομέτωφ από το σπίτι του με βίαιο τρόπο και για 10 μέρες όλοι τον είχαν χαμένο. Ξαφνικά ένα πρωί εμφανίστηκε ταλαιπωρημένος αλλά ζωντανός και λύθηκε το μυστήριο της εξαφάνισής του. Ο αείμνηστος Βίκτωρ ως μηχανικός είχε σχεδιάσει μεγάλα τμήματα του δικτύου υδροδότησης της Καβάλας και οι Βούλγαροι τον είχαν «απαγάγει» για να διορθώσει μια ζημιά του δικτύου.

   

   Στην συνέχεια ο κ. Λογγάρης μίλησε για τον κύκλο του νερού στην γη της Καβάλας από το 1920 έως το 1970, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η παρουσίαση φωτογραφιών από την ιστορική διαδρομή του νερού και των ανθρώπων του στην Καβάλα. Μέχρι το 1928 η πόλη υδρευόταν από τις πηγές Παλιάς Καβάλας, από δύο κοινά πηγάδια στην θέση Κιουτσούκ – Ορμάν 1,5 χλμ. δυτικά της πόλης και από ένα σωληνωτό πηγάδι όχι μεγαλύτερο από 30 -35 μέτρα στην θέση Καρά – Ορμάν σε απόσταση 1,5 χλμ. ανατολικά της πόλης. Εσωτερικό δίκτυο δεν υπήρχε εκτός από ορισμένες μικρής διαμέτρου σιδηροσωλήνες με τις οποίες το νερό διοχετεύονταν από τις δεξαμενές σε ορισμένες κοινόχρηστες βρύσες.

   Το 1923 συστήθηκε «Ειδικό Ταμείο Υδρεύσεως, εξυγιάνσεως Καβάλας», που το 1945 περιήλθε στο Δήμο Καβάλας. Το Ειδικό Ταμείο εκπόνησε μελέτης ύδρευσης της πόλης Καβάλας την οποία και παρέδωσε στο τέλος του 1924. Η μελέτη αυτή, η οποία εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Δημοσίων Έργων το 1924 και το 1928 κατασκευάσθηκε το νέο υδραγωγείο της πόλης, με υδροληψία από τρεις νέες γεωτρήσεις στην περιοχή Τεκίρ – Μπουνάρ.

   Από εκεί αντλούνταν το νερό με δύο εμβολοφόρες αντλίες με πετρελαιοκινητήρες, ισχύος 200HP η κάθε μία και μέχρι το ύψος του αυχένα Αγ. Σίλα (Γεντίκι). Από το φρεάτιο του Αγίου Σίλα το νερό διοχετεύονταν σε διάφορες δεξαμενές της πόλης. Τέλος, το Νοέμβριο του 1937, προτείνεται η υδροδότηση της πόλης από τις πηγές Μπουνάρ – μπασή (Βοϊράνης) στο Κεφαλάρι. Παράλληλα κατασκευάζονται μια σειρά από έργα που σκοπό είχαν την βελτίωση και επέκταση του δικτύου ύδρευσης 35 χιλιομέτρων. Τελικά μετά από δεκάδες μελέτες και προτάσεις προτιμήθηκε η λύση των πηγών Βοϊράνης, η σύμβαση της οποίας υπογράφηκε με αριθμό 156/22-8-1968 απόφασης του Συμβουλίου του Νομαρχιακού Ταμείου Καβάλας και παραδόθηκε τον Δεκέμβριο του 1968. Τα έργα ξεκίνησαν αμέσως και ολοκληρώθηκαν τον Ιούλιο του 1973 με την έναρξη λειτουργίας του νέου Κεντρικού Αντλιοστασίου Ύδρευσης.

   Αυτή περίπου είναι η ιστορία του νερού στην Καβάλα τον τελευταίο αιώνα και που δημοσίευσα κατά καιρούς στην εφημερίδα ΕΒΔΟΜΗ. Πολλοί είναι οι ηλικιωμένοι που θυμούνται τους ομηρικούς καυγάδες στις βρύσες και στα καϊνάκια της εποχής, για μια στάμνα νερό. Και οι κάπως μικρότεροι, δεν ξεχνούν την εκ περιτροπής υδροδότηση της πόλης για κάποιες ώρες την ημέρα. Ταξιδεύοντας στην Ελλάδα, αλλά και σε πολλές πόλεις της Ευρώπης, μπορούμε να πούμε ότι είμαστε προνομιούχοι στο θέμα του νερού. Στις περισσότερες από αυτές το νερό της βρύσης δεν πίνετε. Αυτό λοιπόν το αγαθό που έχουμε πρέπει να το προσέχουμε γιατί είναι η ζωή μας.

Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ (ίσως) ΚΛΕΦΤΟΚΟΤΑΣ

   Τον βλέπαμε τον γεροντάκο συχνά – πυκνά στο καφενείο, κάπου στον Τίμιο Σταυρό, που κι εμείς τα μεσημέρια απολαμβάναμε το καθιερωμένο μας ουζάκι, παρουσία φυσικά εκλεκτών μεζέδων. Γλυκύτατος, όπως όλοι οι παππούδες άλλωστε, συχνά συμμετείχε στις κουβέντες μας και πάντα κάτι είχε να θυμηθεί από «κείνα τα χρόνια τα παλιά». Η ζωή φτωχή και δύσκολη, με το ζόρι οι γονείς του, όπως μας έλεγε, κατάφερναν να βγάλουν τα προς το ζην, για όλη την οικογένεια. Μεγαλώνοντας λοιπόν με στερήσεις, εκείνα τα παιδιά, αντρώνονταν μέσα από καταστάσεις που σήμερα μας φαίνονται σαν παραμύθι.

   «Το ξέρετε ότι έχετε στην παρέα σας έναν από τους τελευταίους ίσως κλεφτοκοτάδες», μας είπε ο γέροντας σε μια από τις τελευταίες ουζοκατανύξεις μας. Και φυσικά αμέσως τράβηξε την προσοχή μας. Όλοι είχαμε ακούσει κάτι γι’ αυτούς, αλλά ο παππούλης μας διαβεβαίωσε ότι δεν ξέραμε τίποτα. Και φυσικά του ζητήσαμε να ξετυλίξει το κουβάρι της μνήμης του. Τι μαθαίνει τελικά κανείς, από κει που δεν το περιμένει. 

 

  «Εκείνα λοιπόν τα φτωχά χρόνια, μας είπε ο μπάρμπα – Βασίλης (τυχαίο το όνομα), μη φανταστείτε ότι δεν διασκεδάζαμε. Μπορεί να μας έλειπαν 99 δραχμές για να συμπληρώσουμε ένα 100στάρικο, αλλά υπήρχαν άλλοι τρόποι για να εξοικονομούμε τους μεζέδες μας. Σε πολλά σημεία της πόλης, οι κάτοικοι είχαν κοτέτσια και μπαξέδες. Πολλοί ήταν αυτοί που προσπαθούσαν να μπουν στα κοτέτσια και να κλέψουν κότες, χωρίς εκείνες να τους πάρουν όμως χαμπάρι, αφού όταν αισθανόταν την παρουσία κάποιου οι κότες φώναζαν και ξυπνούσαν τους νοικοκυραίους. Εγώ όμως είχα ανακαλύψει έναν τρόπο και έμπαινα στα κοτέτσια, χωρίς οι κότες να πάρουν μυρωδιά και να ξεσηκώσουν τον κόσμο με τα κακαρίσματά τους. «Χτυπούσα» πάντα μόνος μου, και έξω απ’ το κοτέτσι έβγαζα όλα τα ρούχα μου. Χωρίς ποτέ να καταλάβω γιατί, οι κότες αν και ξυπνούσαν ποτέ δεν κακάριζαν κι εγώ φυσικά έβγαινα από το κοτέτσι πάντα συντροφιά με μια ή δυο κότες, ανάλογα με την παραγγελία και την παρέα. Αλλά και άλλοι κλεφτοκοτάδες μου είχαν πει ότι ήταν ανεξήγητο, αλλά έτσι πραγματικά γίνετε. Υπήρχαν και αυτοί που κυριολεκτικά «ψάρευαν» κότες μέσα από κοτέτσια, αφού χρησιμοποιούσαν πετονιά και αγκίστρι δολωμένο με καλαμπόκι». 

 

   Άφωνους μας άφησε ο μπαρμπα-Βασίλης. Και συνέχισε: «Αυτό φυσικά με έκανε γνωστό στις παρέες της εποχής κι εγώ είχα προσκλήσεις από πολλούς, μερακλήδες στην παρέα αλλά φτωχαδάκια. Έτσι αυτοί έβαζαν τα ποτά, χύμα κρασί ή ουζάκι κι εγώ τον μεζέ. Φυσικά το μυστικό μου αυτό δεν το έλεγα σε κανέναν. Ακόμα, όπως λέγανε εκείνα τα χρόνια, για να είναι επιτυχημένος ένας γάμος έπρεπε στο μπάτσελορ – πάρτι του γαμπρού να υπάρχει κλεμμένη κότα. Έτσι όλοι οι υποψήφιοι γαμπροί έπαιρναν εμένα γι’ αυτήν την βρώμικη αλλά εγγυημένη  δουλειά. Και φυσικά ήμουνα καλεσμένος σε όλους τους γάμους της εποχής. Βέβαια είχα αναπτύξει και άλλες τεχνικές, ειδικά για ιπτάμενα κυρίως θηράματα. Περιστέρια και δεκαοκτούρες, που και αυτά αφθονούσαν εκείνα τα χρόνια, ήταν από τους καλούς μεζέδες. Με μισό κιλό σιτάρι ποτισμένο με λίγο τσίπουρο, τα συμπαθή αυτά πτηνά έχαναν σε δέκα λεπτά τον προσανατολισμό τους, φυσικά δεν μπορούσαν να πετάξουν και σε λίγο... στόλιζαν νόστιμα το τραπέζι μας».

   «Ναι αλλά μπαρμπα-Βασίλη και οι σκύλοι αφθονούσαν εκείνη την εποχή. Μ’ αυτούς τι έκανες», του είπαμε προσπαθώντας πιστοί στο ρητό μάθε τέχνη κι άστηνε κι αν πεινάσεις πιάστηνε, να του εκμαιεύσουμε και άλλες τεχνικές. «Πράγματι, μας είπε. Δοκίμασα πολλούς τρόπους αντιμετώπισης σκύλων, αλλά ο καλύτερος ήταν το κατσαριδοκτόνο. Πλησίαζα τον σκύλο που συνήθως ήταν μέσα στην περίφραξη και του έριχνα κατσαρισδοκτόνο στα μάτια. Αυτός έχανε για κάνα δεκάλεπτο τον κόσμο από τα μάτια του κι εγώ ανενόχλητος έκανα την δουλειά μου. Τις περισσότερες φορές πάντως προτιμούσα να μη μπλέκω στα πόδια και τα δόντια των σκύλων. Υπήρχαν και κάποιες φορές φυσικά που με έπαιρναν χαμπάρι οι νοικοκυραίοι και τότε, τρεχάτε ποδαράκια μου. Μια φορά μάλιστα αναγκάστηκα να τρέξω για αρκετή ώρα τσιτσίδι, αφού πάνω στο άγχος μου να φύγω, άφησα έξω από το κοτέτσι τα ρούχα μου. Πάντως επειδή ήμουνα γνωστός στα αλάνια της εποχής, όλοι με βοηθούσαν. Αχ γιόκα μου τι μου θύμισες…», είπε ο μπαρμπα-Βασίλης κι έφυγε, αφήνοντας σε όλους μας μια παράξενη γεύση…

          Μάκης Λιόλιος

ΥΓ. Οι φωτογραφίες είναι απο τηλεοπτική διαφήμηση. (Put the cot down... slowly)

 

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΒΑΛΑΣ

   Ιερός ναός Αγίου Γεωργίου στο κέντρο της Καβάλας. Ένας από τους παλιότερους ναούς της πόλης μας, αφού βρίσκετε στο συγκεκριμένο σημείο από το 1922. Σύμφωνα με πληροφορίες που πήραμε από παλιούς κατοίκους της περιοχής, στο συγκεκριμένο σημείο επί Τουρκοκρατίας υπήρχε ένα τζαμί. 

   Αργότερα στα κτίρια που υπήρχαν εκεί στεγάστηκαν αλαταποθήκες. Το 1922 στο κτίριο που βρίσκονταν στο ίδιο σημείο που βρίσκετε σήμερα ο ναός, με ένα κομμάτι κάρβουνο, όπως μας είπαν χαρακτηριστικά, χαράχτηκε ένας σταυρός και αποφασίστηκε να γίνει εκκλησία. Δόθηκαν τα κτίρια από το τότε υπουργείο Γεωργίας στην Μητρόπολη και χτίστηκε ο παλιός ναός του Αγίου Γεωργίου που ήταν αρκετά μικρός.

   Το 1985 ο παλιός ιερός ναός του Αγίου Γεωργίου γκρεμίστηκε και χτίστηκε η εκκλησία όπως είναι σήμερα. Τα περισσότερα έργα έγιναν από προσφορές πιστών και δωρητών, αλλά και από όλο το εκκλησίασμα. Τους 6 πρώτους μήνες του 2005 έγινε η αγιογράφηση του κεντρικού κλίτους του ναού, από τον αγιογράφο Γιαρισκάνη Γιώργο. 

   Μια αρκετά δύσκολη και επίπονη δουλειά, με εντυπωσιακά όμως αποτελέσματα. Πανέμορφες παραστάσεις από την αγία Γραφή και ένας εντυπωσιακός Παντοκράτορας στο κέντρο, τραβούν αμέσως την προσοχή των εκκλησιαζόμενων και των επισκεπτών.

    Οι αγιογραφίες κατά 60% κατασκευάστηκαν στο εργαστήριο του αγιογράφου σε μουσαμάδες, με ειδικά χρώματα και φύλλα χρυσού και το υπόλοιπο 40% έγιναν μέσα στον ναό με σκαλωσιές, που στήθηκαν γι αυτό τον σκοπό. 

   Οι εργασίες τελείωσαν τον Ιούνιο του 2005 και για τον σκοπό αυτό πραγματοποιήθηκε αρχιερατικό συλλείτουργο με τους αείμνηστο μητροπολίτη κυρό  Προκόπιο και επισκέπτη από το οικουμενικό Πατριαρχείο, τον επίσκοπο τότε Μιλήτου κκ. Απόστολο. 

ΟΙ ΕΠΙΤΑΦΙΟΙ ΤΗΣ ΚΑΒΑΛΑΣ

 Η Μεγάλη Παρασκευή είναι η μέρα του Επιτάφιου Θρήνου. Από τα μεσάνυχτα της Μεγάλης Πέμπτης αμέσως μετά την ανάγνωση των 12 Ευαγγελίων με την περιγραφή των μαρτυρίων του Χριστού και την αναπαράσταση του θανάτου Του στον Σταυρό, ξεκινά η προετοιμασία και ο στολισμός με λουλούδια των Επιταφίων των εκκλησιών. 

Άγιος Αθανάσιος.

Ο στολισμός του Επιταφίου και η κατανυκτική μυσταγωγία της περιφοράς του, έχει ιδιαίτερο εθιμοτυπικό χαρακτήρα στην Ελλάδα και δημιουργεί  πάντα μια ευγενή άμιλλα μεταξύ των ενοριών, για ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Ακόμη και η κατασκευή του Επιταφίου δεν είναι τυχαία. Όπως πιστεύεται, το επάνω μέρος του συμβολίζει τον ουρανό και το επίπεδο που υπάρχει στη μέση συμβολίζει τη Γη.

Άγιος Τρύφωνας

   Η ελληνική παράδοση ήθελε τις γυναίκες να ξενυχτούν στολίζοντας την ξυλόγλυπτη κατασκευή με λουλούδια όλων των χρωμάτων και των αρωμάτων που λόγω της άνοιξης βρίσκονται εν αφθονία. 

Νεκροταφεία.

Σήμερα ιδιαίτερα στις πόλεις, τη θέση των γυναικών παίρνουν συνήθως επαγγελματίες ανθοδέτες, επιστρατεύοντας πλήθος από εξωτικά λουλούδια και πρασινάδες. Βέβαια υπάρχουν και ενορίες που κρατούν ακόμη. 

Αγία Τριάδα.

  Σε πολλά μέρη  οι μοδίστρες έραβαν και τεχνητά χρυσά λουλούδια, τις λεγόμενες τρέδες. Τα λουλούδια πλέκονταν σε στεφάνια και γιρλάντες και όλος ο Επιτάφιος γινόταν μια κορόνα από άνθη που μοσχοβολούσαν.

Άγιος Δημήτριος (Παλαιού)

 Τα λουλούδια που έπαιρναν οι πιστοί από τον Επιτάφιο θεωρούνταν ευλογημένα και τα τοποθετούσαν στο εικονοστάσι του σπιτιού. Μάλιστα αν τα «έκλεβαν» έλεγαν πως είχαν περισσότερη δύναμη. 

Τίμιος Σταυρός.

Οι γυναίκες έφτιαχναν με αυτά φυλαχτά για τους ναυτικούς, ενώ άλλοι τα χρησιμοποιούσαν σαν γιατρικό για τον πονοκέφαλο. Αν οι ανάγκες ήταν διαφορετικές, είχαν και άλλη χρήση. 

Αγία Βαρβάρα.

Τα κορίτσια τα έβαζαν κάτω από το μαξιλάρι τους για να δουν ποιον θα παντρευτούν, ενώ στην Κρήτη τα χρησιμοποιούσαν για το έθιμο της ανανέωσης της ζύμης του ψωμιού.

Άγιος Νικόλαος.

   

Απόστολος Παύλος.

Άγιος Ιωάννης.

Περιφορά Επιταφίου Νεκτοταφείων.

                                             ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ.